Rozumienie przepisów dotyczących ograniczenia kontaktów rodzica z dzieckiem jest kluczowe dla ochrony praw dzieci i rodziców w Polsce. W tym artykule omówimy przesłanki i procedury, które pozwalają na takie ograniczenia według polskiego prawa.

W polskim systemie prawnym obowiązuje zasada, że rodzice i dzieci mają prawo utrzymywać ze sobą kontakt, niezależnie od relacji panujących między rodzicami. Orzecznictwo sądów oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPCZ) od wielu lat zmierza do rozszerzania tych kontaktów oraz orzekania ich niemalże w każdej sytuacji. W kontekście tych orzeczeń, ważne jest zrozumienie możliwości ograniczenia kontaktów rodzica z dzieckiem, jakie są przesłanki oraz procedura orzeczenia takiego zakazu.

Prawo do kontaktu rodzica z dzieckiem, zgodnie z Art. 113 § 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, jest niezależne od władzy rodzicielskiej. Rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej ma prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem, zarówno osobistych, jak i na odległość. Jednakże, Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy zawiera wyjątki od tego prawa, przewidziane przez art. 113² oraz art 113³, które pozwalają na ograniczenie lub zakazanie kontaktów.

Art. 113² § 2 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego stanowi podstawę do ograniczenia utrzymywania kontaktu z dzieckiem. Sąd opiekuńczy może:

Jak wskazuje na to Art. 113² § 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego Sąd rodzinny może ograniczyć kontakty z dzieckiem jeżeli wymaga tego dobro dziecka. Pod pojęciem dobro dziecka należy rozumieć zapewnienie dziecku prawidłowych warunków jego rozwoju, edukacji oraz bezpieczeństwo dziecka. Ustalając czy kontakt z rodzicem powinien zostać ograniczony z uwagi na dobro dziecka będzie więc zawsze poprzedzone postępowaniem dowodowym. W ramach tego postępowania Sąd rodzinny zbada przede wszystkim, jak kształtuje się więź emocjonalna dziecka z rodzicem. Zazwyczaj ustalenie tej więzi dokonywane będzie w oparciu o przeprowadzony dowód z opinii biegłego psychologa lub tzw. OZSS. W wypadku uzyskania w toku postępowania opinii wskazującej na konieczność ograniczenia kontaktów, Sąd o ile nie dojdzie do skutecznego zakwestionowania takiej opinii ograniczy kontakty dziecka z rodzicem zgodnie z wydaną opinią.

Sprawa o zakazanie widzeń rodzica z dzieckiem może być wszczęta na wniosek rodzica lub z urzędu przez sąd. Sąd, nawet jeśli nie udowodni zaistnienia przesłanek do zakazania kontaktów, może uznać, że dobro dziecka wymaga ich ograniczenia.

Postępowanie w przedmiocie ograniczenia kontaktów rodzica z dzieckiem toczy się w ramach postępowania nieprocesowego. W tego typu sprawach rodzinnych Sąd może wszcząć postępowanie zarówno na wniosek, jak i samodzielnie z urzędu. Z doświadczenia prowadzonych przez nas spraw możemy wskazać, że Sądy Rodzinne w Opolu, Brzegu oraz Wrocławiu wszczynały tego typu sprawy z urzędu. Szczególnie często takie sprawy miały miejsce w wypadku Sądu Rejonowego w Nysie. W wypadku złożenia wniosku o wszczęcie postępowania opłata sądowa wynosi 100 zł.

Sądem właściwym do wszczęcia postępowania o ograniczenie kontaktów jest sąd rodzinny właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka.

Artykuł sporządzony został przez adwokata Karolinę Ilczyszyn – Jankowską z Kancelarii Adwokackiej we Wrocławiu, które posiada wieloletnią praktykę m. in. w prowadzeniu spraw rodzinnych, w tym spraw o rozwód, ustalenie kontaktów oraz „egzekucję” kontaktów.