W polskim systemie prawnym priorytetem jest dobro dziecka, które ma prawo do kontaktów z obydwojmi rodzicami, nawet jeśli są oni w konflikcie. Znane przypadki z orzecznictwa polskich sądów i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) potwierdzają tę zasadę. Mimo to, istnieją sytuacje wyjątkowe, kiedy sąd może zdecydować o całkowitym zakazie kontaktów z rodzicem. W tym artykule rozważymy przesłanki i procedurę takiego orzeczenia.

Kontakt rodzica z dzieckiem jest uznawany za niezależny od władzy rodzicielskiej. Nawet rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej ma prawo i obowiązek do utrzymywania kontaktu z dzieckiem (Art. 113 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Zazwyczaj, kontakty te odbywają się osobiście lub zdalnie. Jednakże, Art. 113^3 KRO stanowi, że sąd może zakazać kontaktów, jeżeli mogą one poważnie zagrozić dobremu dziecka.

Orzeczenie zakazu kontaktów może nastąpić, gdy sąd na podstawie materiału dowodowego stwierdzi, że spotkania z rodzicem mogą realnie zagrozić rozwojowi emocjonalnemu, edukacyjnemu lub społecznemu dziecka. Podobnie mowa tu o zagrożeniu zdrowia i życia dziecka. W przypadku, gdy rodzic wykazuje zachowania lub cechy osobowości, które mogą zaszkodzić dziecku – na przykład uzależnienie od alkoholu czy skazanie za przestępstwa – sąd może uznać, że kontakt jest niebezpieczny dla dziecka.

Jeśli w trakcie postępowania dowodowego zostanie wykazane, że kontakt z rodzicem już naruszył dobro dziecka, sąd ma podstawy do orzeczenia zakazu. Przykłady takich sytuacji to domowa przemoc lub zaniedbania, które skutkowały poważnym uszczerbkiem na zdrowiu dziecka.

Zakaz kontaktów jest rozważany jako ostateczność. Sądy, zgodnie z orzecznictwem, zazwyczaj w pierwszej kolejności stosują mniej drastyczne środki, takie jak ograniczenie zakresu kontaktów. Decyzja o zakazie kontaktów wymaga dogłębnej analizy i jest poprzedzona dokładnym zgromadzeniem i rozpatrzeniem dowodów.

Choć sąd może rozpatrywać wnioski rodziców o zakaz kontaktów, to ma też szeroką autonomię w decydowaniu. Może orzec zakaz kontaktów z urzędu lub postanowić o ograniczeniu kontaktów, nawet jeżeli nie zostanie udowodnione poważne zagrożenie dobra dziecka.

Artykuł sporządzony został przez adwokata Karolinę Ilczyszyn – Jankowską z Kancelarii Adwokackiej we Wrocławiu, które posiada wieloletnią praktykę m. in. w prowadzeniu spraw rodzinnych, w tym spraw o rozwód, ustalenie kontaktów oraz „egzekucję” kontaktów.