Rozdzielność majątkowa w małżeństwie

Niejednokrotnie w trakcie postępowań rozwodowych w związku z istniejącym konfliktem między stronami dochodzi do sytuacji, w których w celu „uprzykrzenia” życia drugiemu małżonkowi podejmowane są działania, które mają na celu czy to utrudnić funkcjonowanie działalności gospodarczej małżonka, czy też sprzeniewierzanie dochodów, czy też majątku wspólnego małżonków. W taki sytuacjach jedynym rozwiązaniem jest ustanowienie rozdzielności majątkowej, która znosi ustawowy ustrój wspólności majątkowej, jak również umowne ustroje wspólności majątkowej. Podstawowym rozwiązaniem oczywiście jest zawarcie przed notariuszem stosownej umowy o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Problem jednak pojawia się kiedy współmałżonkowie nie wyrażają zgodnej woli ustanowienia takiej rozdzielności majątkowej.

Sądowe ustanowienie rozdzielności majątkowej:

Zgodnie z art. 52 § 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego „Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.” Powyższa norma stanowi podstawę do wytoczenia powództwa i żądania ustanowienia rozdzielności majątkowej przez Sąd. Przesłanką – w zasadzie jedyną – ustanowienia takiej rozdzielności majątkowej są ważne powody. Ustawa nie definiuje jednak pojęcia ważne powody. Z pomocą przychodzi tu jednak orzecznictwo, które jako ważne powody wskazuje:

  • separacja faktyczna

  • trwonienie majątku

  • alkoholizm

  • narkomania

  • hazard

  • podejmowanie ryzykownych transakcji handlowych

  • uporczywy brak przyczyniania się do potrzeb rodziny

  • uniemożliwianie prowadzenia przez jednego małżonka działalności gospodarczej

Separacja faktyczna, jako przyczyna ustanowienia rozdzielności majątkowej.

Główną i najczęstszą przyczyną ustanowienia rozdzielności majątkowej jest separacja faktyczna stron. Istotnym jest przy tym, iż nie każda separacja faktyczna, a tylko taka której efektem jest znaczne utrudnienie lub uniemożliwienie dokonywania zarządu majątkiem wspólnym stanowi podstawę ustanowienia rozdzielności majątkowej małżonków. Dlatego też niejednokrotnie takie okoliczności, jak duży konflikt między stronami, który co prawda nie będzie mieć podłoża majątkowego będzie mógł stanowić podstawę dla zniesienia wspólności ustawowej majątku małżonków. Niejednokrotnie przy tym jednak zaznaczało orzecznictwo, iż nie jest rolą sądu rodzinnego w omawianych sprawach badanie okoliczności, które są istotne w postępowania rozwodowym, a jedynie skupienie się na ustaleniu kwestii, czy aktualnie występująca między małżonkami separacja stanowi podstawę dla twierdzenia, iż zarząd majątkiem wspólnym jest niemożliwy.

Data ustanowienia rozdzielności majątkowej.

W wyroku rozstrzygającym sprawę o ustanowienie rozdzielności majątkowej sąd zobowiązany jest wskazanie daty z jaką powstaje taka rozdzielność – datę z którą ustaje wspólność majątkowa. Co do zasady będzie to data pomiędzy skuteczny wytoczeniem powództwa, a datą wyrokowania. W wypadkach jednak wyjątkowych, w myśl art. 51 § 2 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, małżonek może żądać ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą sprzed wytoczenia powództwa. Jako główną przyczynę ponownie wskazuje przepis separację faktyczną stron. Wśród bogatego orzecznictwa wskazuje się, iż separacja ta ponownie ma być tego rodzaju, iż uniemożliwia ona prowadzenia zarządu majątku wspólnym małżonków. Dodatkowo niejednokrotnie w orzecznictwie Sądu Najwyższego można spotkać się z tezą, iż ustanowienie takiej – wstecznej – rozdzielności majątkowej musi mieć charakter wyjątkowy i być stosowane z dużą ostrożnością przez Sądu orzekające w sprawie.

Przesłanki negatywne ustanowienia rozdzielności majątkowej

Wśród dwóch głównych przyczyn uniemożliwiających ustanowienia przez Sąd rozdzielności majątkowej należy wymienić:

  • niezgodność żądania z zasadami współżycia społecznego;

  • działanie małżonków w celu pokrzywdzenia wierzyciela

Kiedy sąd odmówi ustanowienia rozdzielności majątkowej?

  • Odmowa ustanowienia rozdzielności majątkowe ze względu na zasady współżycia społecznego

Niejednokrotnie żądanie ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd może zostać zgłoszone przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia. W takich sytuacjach istnieje możliwość zgłoszenia przez pozwanego zarzutu niezgodności takiego żądania z zasadami współżycia społecznego. Typowe rozstrzygnięcie sądu w takiej sprawie ciężkie jest jednak do przewidzenia. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ciężko bowiem spotkać się z jednolitym stanowiskiem w omawianym aspekcie. Z jednej strony wskazuje się bowiem, iż z żądaniem ustanowienia rozdzielności majątkowej może wystąpić małżonek wyłącznie winny rozpadu pożycia, sam zaś fakt wyłącznej winy małżonka żądającego ustanowienia rozdzielności majątkowej w rozkładzie pożycia nie może stanowić samoczynnej przyczyny odmowy jej ustanowienia. Z drugiej zaś strony wskazuje Sąd Najwyższy, iż obowiązkiem sądu w tego typu sprawach jest również uwzględnienia winny małżonka w rozkładzie pożycia małżeńskiego stron. W związku z powyższymi orzeczeniami nie sposób nawet z dozą solidnego prawdopodobieństwa stwierdzić, jaki w danej sprawie wpływ na orzeczenie może mieć wina małżonka w rozkładzie pożycia. Wydaje się jedynie, iż takie okoliczności jak zmierzanie przez jednego małżonka do pokrzywdzenia rodzinny, a to poprzez ustanowienie rozdzielności majątkowej (np. w sytuacji zaniechania łożenia na żonę oraz dzieci) i zagrożenie dla utrzymania tej rodziny mogłoby przemawiać za oddaleniem powództwa.

  • Your Content Goes Here

Odmowa ustanowienia rozdzielności majątkowej ze względu na długi jednego z małżonków (pokrzywdzenie wierzycieli)

Co do zasady złożenie powództwa o ustanowienie rozdzielności majątkowej w celu „ucieczki” przez małżonków przed egzekucją z majątku wspólnego powinno prowadzić do oddalenia powództwa. Wydaje się, iż w tego typu postępowania wierzyciel jednego z małżonków może wstąpić do procesu w charakterze interwenienta ubocznego oraz żądać oddalenia powództwa.

Wszystkie omawiane aspekty wskazują, iż żądanie sądowego ustanowienia rozdzielności majątkowej może stanowić skuteczną metodę ochrony majątku małżonków. Generalnie w sytuacji długotrwałych postępowania rozwodowych – w których dochodzi do orzekania o winie w rozkładzie pożycia – złożenie pozwu o rozdzielność majątkową powinno prowadzić do w miarę szybkiego i względnie taniego (opłata od pozwu wynosi 200 zł) zabezpieczenia małżonka przed działaniami drugiego z małżonków.

Niniejszy artykuł sporządzony został przez adwokata Mateusza Jankowskiego specjalizującego się m. in. w prawie rodzinnym, rozwodach i sprawach o podział majątku.

Published On: 23 lipca, 2021 / Categories: Prawo rodzinne, Rozwód / Tags: , /